- Published on
نقش‌ها و تفاوت‌های PM و PO در شرکت‌های فناورانه‌محور و فناورانه‌پشتیبان: اهمیت فناوری و لزوم تخصص فنی
- نویسندگان
- نام
- هومن امینی
- توییتر
- @HoomanAmini
عنوان مقاله:
نقش‌ها و تفاوت‌های PM و PO در شرکت‌های فناورانه‌محور و فناورانه‌پشتیبان: اهمیت فناوری و لزوم تخصص فنی
در دنیای کسب‌وکارهای امروزی، نقش فناوری به عنوان یکی از محرک‌های اصلی موفقیت کسب‌وکارها غیرقابل‌انکار است. با این حال، تفاوت‌های عمده‌ای بین شرکت‌هایی که فناوری را به عنوان هسته اصلی کسب‌وکار خود (شرکت‌های فناورانه‌محور) به‌کار می‌گیرند و شرکت‌هایی که از فناوری به عنوان ابزار پشتیبانی (شرکت‌های فناورانه‌پشتیبان) استفاده می‌کنند، وجود دارد. این تفاوت‌ها نه تنها بر روی مدل کسب‌وکار، بلکه بر روی نقش‌های کلیدی همچون مدیر محصول (PM) و مالک محصول (PO) تأثیر می‌گذارد.
در این مقاله به بررسی تفاوت نقش‌های PM و PO در این دو نوع شرکت پرداخته می‌شود و همچنین به اهمیت تخصص فنی در اجرای موفقیت‌آمیز این نقش‌ها اشاره می‌شود.
1. مدیر محصول (Product Manager - PM)
مدیر محصول وظیفه تعریف استراتژی محصول و نظارت بر توسعه آن را دارد. این نقش بر شناخت نیازهای بازار، مشتریان و هم‌راستا کردن این نیازها با اهداف شرکت تمرکز دارد.
وظایف کلیدی PM:
- تحلیل بازار و شناسایی نیازهای مشتریان.
- تعریف استراتژی محصول و مدیریت طول عمر آن.
- همکاری با تیم‌های مختلف (توسعه، بازاریابی و فروش).
- تعیین اولویت‌ها و اهداف محصول.
- ارزیابی موفقیت محصول و بازخوردگیری از کاربران.
2. مالک محصول (Product Owner - PO)
مالک محصول بیشتر بر ارتباط بین تیم توسعه و ذینفعان تمرکز دارد. PO با اولویت‌بندی نیازهای محصول و مدیریت بک‌لاگ، ویژگی‌های جدید را بر اساس نیازهای بازار و مشتریان برای تیم توسعه مشخص می‌کند.
وظایف کلیدی PO:
- مدیریت بک‌لاگ و اولویت‌بندی ویژگی‌های محصول.
- کار مستقیم با تیم توسعه برای پیاده‌سازی ویژگی‌ها.
- تسهیل ارتباط میان تیم توسعه و ذینفعان.
- تست محصول برای اطمینان از برآورده شدن نیازهای کاربران.
- تمرکز بر تحویل سریع و مستمر ویژگی‌های جدید.
تفاوت نقش‌ها در شرکت‌های فناورانه‌محور و فناورانه‌پشتیبان
در شرکت‌های فناورانه‌محور (Tech-First):
- PM (مدیر محصول): در شرکت‌های فناورانه‌محور، مدیر محصول باید تمرکز زیادی بر فناوری‌های نوآورانه داشته باشد. این شرکت‌ها اغلب با محصولات و خدمات دیجیتالی سر و کار دارند که فناوری بخش اصلی آن‌هاست. PM در این شرکت‌ها نه تنها باید بازار و نیازهای مشتریان را بشناسد، بلکه باید درک عمیقی از فناوری داشته باشد تا بتواند نوآوری‌های لازم را هدایت کند. برای مثال، در شرکت‌هایی مانند پرداخت الکترونیک پاسارگاد (PEP)، فناوری پرداخت الکترونیک در مرکز تمامی خدمات و محصولات قرار دارد و مدیر محصول باید با تکنولوژی‌های مالی (فین‌تک) و نوآوری‌های مرتبط با آن کاملاً آشنا باشد.
- PO (مالک محصول): در این شرکت‌ها، مالک محصول نقش بسیار فنی‌تری دارد. PO باید به طور دقیق بداند که چگونه هر ویژگی جدید می‌تواند به صورت فنی در محصول پیاده‌سازی شود و با تیم‌های توسعه و مهندسان فناوری به صورت مستمر در ارتباط باشد. در شرکت‌های فناورانه‌محور مانند دیجی‌کالا یا آپ، PO باید قادر باشد زبان فنی را به زبان کسب‌وکار و بالعکس ترجمه کند تا از پیاده‌سازی دقیق نیازهای محصول مطمئن شود.
در شرکت‌های فناورانه‌پشتیبان (Tech-Enabled):
- PM (مدیر محصول): در شرکت‌های فناورانه‌پشتیبان، مدیر محصول بیشتر به بهبود فرآیندها و ارتقای تجربه مشتریان از طریق استفاده از فناوری می‌پردازد. فناوری در این شرکت‌ها به عنوان یک ابزار مورد استفاده قرار می‌گیرد و PM بیشتر تمرکزش بر روی نیازهای کسب‌وکار و کاربران است تا فناوری. برای مثال، بانک ملت به عنوان یک شرکت فناورانه‌پشتیبان از فناوری برای بهبود خدمات بانکی استفاده می‌کند، اما هسته کسب‌وکار همچنان بر مبنای خدمات مالی سنتی قرار دارد.
- PO (مالک محصول): در شرکت‌های فناورانه‌پشتیبان، مالک محصول بیشتر به هماهنگی و اجرای بهبودهای تکنولوژیک در محصول می‌پردازد. این نقش در این نوع شرکت‌ها کمتر بر نوآوری‌های تکنولوژیک تمرکز دارد و بیشتر به پیاده‌سازی دقیق ویژگی‌ها و بهبود عملیات موجود اهمیت می‌دهد. PO در شرکت‌هایی مانند فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش، بیشتر بر بهینه‌سازی فرآیندهای فروش آنلاین و مدیریت زنجیره تأمین تمرکز دارد.
لزوم تخصص فنی در نقش‌های PM و PO
در هر دو نوع شرکت، فناوری نقش مهمی در موفقیت محصولات دارد، اما میزان تسلط بر دانش فنی برای PM و PO در شرکت‌های فناورانه‌محور و فناورانه‌پشتیبان متفاوت است:
- در شرکت‌های فناورانه‌محور (Tech-First): تسلط بر فناوری برای هر دو نقش PM و PO حیاتی است. چرا که محصولات و خدمات به شدت وابسته به فناوری‌های نوین هستند. در این شرکت‌ها، PM باید دانش فنی مناسبی داشته باشد تا بتواند استراتژی‌های محصول را با قابلیت‌های فناوری همگام کند. PO نیز باید به شدت به اصول توسعه نرم‌افزار و فناوری‌های مرتبط مسلط باشد تا بتواند نیازهای محصول را به‌درستی به تیم‌های فنی انتقال دهد و از پیاده‌سازی دقیق آن‌ها اطمینان حاصل کند.
- در شرکت‌های فناورانه‌پشتیبان (Tech-Enabled): هرچند دانش فنی همچنان ارزشمند است، اما این نقش‌ها بیشتر به تمرکز بر بهبود فرآیندهای کسب‌وکار و مدیریت پروژه‌ها نیاز دارند. PM و PO در این نوع شرکت‌ها ممکن است نیاز کمتری به تسلط کامل بر فناوری داشته باشند، اما باید از فناوری به عنوان ابزاری برای ارتقای کسب‌وکار استفاده کنند. برای مثال، در بانک ملت یا فروشگاه‌های افق کوروش، پیاده‌سازی فناوری‌ها بیشتر به منظور تسهیل عملیات است و تخصص عمیق فنی ضروری نیست.
نتیجه‌گیری
نقش‌های PM و PO در شرکت‌های فناورانه‌محور و فناورانه‌پشتیبان تفاوت‌های اساسی دارند. در شرکت‌های فناورانه‌محور، تسلط بر فناوری و درک عمیق از تکنولوژی‌های نوین برای موفقیت حیاتی است، در حالی که در شرکت‌های فناورانه‌پشتیبان، تمرکز بیشتری بر بهبود فرآیندها و استفاده بهینه از فناوری وجود دارد. به همین دلیل، تخصص فنی در شرکت‌های فناورانه‌محور برای PM و PO الزامی است، در حالی که در شرکت‌های فناورانه‌پشتیبان، این نقش‌ها بیشتر به مدیریت کسب‌وکار و فرآیندها متمرکز هستند.